Het aantal fusies en overnames in Nederland steeg vorig jaar, ondanks Corona, voor het achtste jaar op rij en daarmee kan 2021 de boeken in als een recordjaar. In de eerste helft van 2022 is de markt van overnames en fusies echter stil komen te vallen door de grote economische onrust[1]. Dit biedt ons een mooi moment om de balans op te maken.
Niet alleen maar rozengeur en maneschijn
Voor veel organisaties zijn overnames (en fusies in mindere mate) geen individuele of uitzonderlijke gebeurtenissen meer. De betrokkenheid bij overnames en fusies komt eerder voort uit de moderne business strategieën die gevoerd worden om bijvoorbeeld te kunnen groeien of kosten te besparen. Dat klinkt allemaal wel leuk en aardig, maar de keerzijde, die nogal wat onderbelicht is, is dat overnames en fusies ook worden beschouwd als één van de moeilijkste uitdagingen waar organisaties en hun IT mee te maken krijgen.
Het overgrote deel van de overnames en fusies, verschillende onderzoeken schatten tussen de 70 en 90 procent[2],[3] blijkt achteraf een mislukking te zijn geweest. Het is inderdaad een brede schatting, maar het zou dus betekenen dat ongeveer 4 op de 5 overnames of fusies niet voldoet aan de verwachtingen die vooraf voor ogen waren. Dat zijn er, op zijn zachts gezegd, dus een hele hoop. De drie meest voorkomende fouten die worden gemaakt tijdens dit soort trajecten zijn (1) het overschatten van de waarde van een overname of fusie, (2) het overschatten van de te realiseren synergiën en (3) het onderschatten van de (integratie)kosten.
Geen overname zonder IT Due Diligence en goede architectuur
Veel bedrijven leunen tegenwoordig zwaar op IT. Het is daarom geen wonder dat een goede IT due diligence van groot belang is bij overnames. De IT kosten, IT-organisatie en het ICT-landschap zijn onderdelen van de IT die goed onderzocht dienen te worden op het bekende ‘lijk-in-de-kast’. Architectuur dient als een perfect instrument om een bijdrage te leveren aan het algehele succes van het traject. Immers, vanuit de architectuur kun je een goede inventarisatie verwachten van het huidige systeemlandschap en de (on)mogelijkheden van IT integratie met de eigen organisatie. Vreemd genoeg echter, wordt het architectuur team bij heel veel organisaties helemaal niet óf te laat betrokken in het overname- of fusie traject, terwijl uit verschillende onderzoeken is gebleken dat overnames en fusies meer succesvol zijn als er een goede mate van betrokkenheid en volwassenheid op het gebied van architectuur is[3],[4]. Architectuur is dus cruciaal voor het laten slagen van dit soort trajecten.
Wel of niet integreren?
Als we vanuit een architectuur perspectief kijken naar overname- en fusietrajecten, dan is de belangrijkste vraag: gaan we de overgenomen organisatie integreren of niet? In het geval van fusies is logischerwijs altijd sprake van een integratie. Bij overnames is dat dus niet per se het geval. In het geval dat er niet geïntegreerd wordt bij een overname, is er meer sprake van een ‘on arm’s length’ relatie tussen de overnemende en overgenomen partij. In dit soort overnames is het belangrijk om goede lange termijn doelen en een visie samen te stellen. In veel overnames en fusies vindt er dus wel een integratie plaats. Veel voorkomende redenen om een organisatie te integreren zijn om kosten te verlagen, synergiën te behalen of om meer controle te krijgen. In sommige gevallen is het logisch om te integreren, maar er zijn scenario’s waarin dit minder voor de hand ligt of zelfs totaal niet wenselijk is. Het is heel lastig om adequate beslissingen te nemen in dit soort trajecten. Je hebt immers niet altijd alle informatie die je zou willen hebben ter beschikking en in een veel gevallen wordt een organisatie veel “mooier verkocht” dan daadwerkelijk het geval is. Daarnaast komen er ook vaak pas ná het sluiten van een deal lijken uit de kast vallen die tijdens een Due Diligence, wat overigens nooit een 100% compleet beeld zal geven, over het hoofd zijn gezien.
Conclusie
Kortom, elke overname of fusie is anders en brengt zijn eigen uitdagingen met zich mee. Het blijven lastige trajecten en het is niet voor niks dat naar schatting 70 tot 90 procent achteraf een mislukking blijkt te zijn geweest. Overschatting en onderschatting spelen hierbij een grote rol. Architectuur kan daarom als een perfect middel dienen om bij te dragen aan het succes van dit soort trajecten.
Daan is afgestudeerd op enterprise architectuur i.r.t. fusies en overnames (M&A’s) en IT due diligence. Als architect werkt Daan op uiteenlopende vraagstukken in de informatievoorziening bij zijn opdrachtgevers. Is uw organisatie betrokken bij een (mogelijke) overname of fusie en wilt u hier met ons verder over praten? Dat doen we graag en vrijblijvend. Neem contact op met daan.vanhorssen@vka.nl of wilbert.enserink@vka.nl.
[1] https://fd.nl/bedrijfsleven/1443718/fusie-en-overnamemarkt-valt-stil-door-grote-economische-onrust
[2] https://chiefexecutive.net/increasing-odds-success-merger/
[3] G. Toppenberg, S. Henningsson, and G. Shanks. How cisco systems used enterprise architecture capability to sustain acquisition-based growth. Copenhagen Business School, 14:151–168, 01 2015.
[4] J. McKendrick. Enterprise architects, the new heroes of mergers and acquisitions, 2021. https://www.zdnet.com/article/enterprise-architects-asked-to-take-the-lead-with-mergers-and-acquisitions/