In de afgelopen maand hebben er twee bijzondere masterclasses plaatsgevonden bij VKA over Lego Serious Play in combinatie met de vraag: ‘Wanneer ben je een ethisch adviseur?’. In deze blog reflecteren Joost van Lier (deelnemer) en Marlijn Mulder (facilitator) op hun ervaringen met het combineren van deze twee vakgebieden. Kan dat, een ethisch adviseur bouwen met Lego?
Achter de Lego Serious Play (LSP) methode zit een flinke dosis theorie. LSP gaat uit van het constructivisme (ontwikkeld door Jean Piaget), een theorie die stelt dat verschijnselen in de werkelijkheid sociale constructies zijn. Deze theorie gaat ervan uit dat wij leren als wij een discrepantie ervaren tussen ons wereldbeeld en dat van anderen. Het leerproces start wanneer we proberen deze discrepantie weg te werken door het onderwerp te verkennen en te bespreken met anderen. Een leerling van Piaget, Seymour Papert, ontwikkelde het constructionisme, wat stelt dat leren meer gebaseerd is op doen (denk aan projecten) dan op informatie overbrengen (denk aan hoorcolleges). Eén van de belangrijke aspecten van deze theorie is dat leren het meest effectief is als het gekoppeld is aan het maken van fysieke objecten. Wij gebruiken onze hersenen bij het leren of denken beter als we onze handen in het denkproces betrekken.
Op basis van deze theorie is de LSP-methode ontstaan: door met behulp van een specifieke opdracht een fysiek Lego-object te maken dat een sociale constructie uitbeeldt, zijn we in staat onze eigen waarheden te bespreken en daarmee het proces om samen tot een gedeeld beeld te komen te versnellen. Daarbij is het tijdens de uitvoering enerzijds belangrijk om vragen via het model te stellen en anderzijds jouw mening over het model achterwege te laten. Immers, het is het beeld van de ander.
De LSP-methode is binnen VKA ingezet om met elkaar van gedachten te wisselen over de aspecten die voor een adviseur op ethisch gebied belangrijk zijn. Joost vertelt over zijn ervaring tijdens de workshop: “Ik ben ervan overtuigd dat door het werken met onze handen, het in elkaar zetten van een bouwwerk wat de ethisch adviseur uitbeeldt, nieuwe en andere ideeën ontstonden. Door over de as van het bouwwerk over het beeld van een ethisch adviseur te spreken, hebben we in korte tijd veel opgehaald en beelden gedeeld. Door hier ook theorie aan toe te voegen, bijvoorbeeld de verschillende typen zienswijzen van een ethicus, ontstonden er scherpere gedachten. Zo heb ik zelf een weegschaal gebouwd, omdat de adviseur altijd een afweging moet maken tussen de verschillende belangen van de klant.”
Collega Marlijn, tevens ook ethicus: “We kennen het constructivisme ook in de filosofie, daar hebben we het eveneens over ‘waarheidstheorie’ en ‘waarheidsvinding’. Daar zit de eerste link tussen filosofie en de LSP-methode. Ik heb altijd geleerd dat er geen ‘heilige boontjes’ binnen de filosofie zijn en dat raakt aan het idee dat er niet één Waarheid (met de hoofletter W) bestaat. Iedereen heeft ergens wel gelijk. De LSP-methode laat deelnemers dat ook zien: er is geen fout antwoord en de ideeën die achter het bouwwerk zitten, mogen alleen via het model bevraagd worden.”
We onderscheiden binnen de ethiek de vijf belangrijkste, vooral meest gebruikte, stromingen. Dit zijn: waardenethiek, plichtethiek, utilitarisme, situationalisme en zorgethiek*. Deze stromingen kijken allemaal anders naar wat het betekent om goed te handelen. Bij de meeste mensen is een combinatie van die stromingen terug te vinden. Het werken met Lego laat deelnemers zien dat meningen over de vraag: ‘Wat doe ik als ik een ethisch adviseur wil zijn?’ uiteen kunnen lopen, en dat deelnemers daarmee de nadruk op andere kwaliteiten of afwegingen leggen. Marlijn: “Specifiek gericht op ethiek proberen we duidelijk te maken dat mensen een verschillende visie hebben over wat het juiste is om te doen. De inzet van Lego om een model te creëren helpt daarbij in het verbeelden en het bespreken van je eigen visie op een abstract onderwerp, in dit geval ethiek.”
Door deze twee vakgebieden, een leermethode en ethiek, met elkaar te combineren zijn we in staat op een intuïtieve, creatieve en open manier ideeën uit te wisselen en van elkaar te leren. En dit vindt niet alleen op een algemeen vakgebied plaats, maar zeker ook bij iets ingewikkelds, zoals individuele intrinsieke waarden en principes. Dit wordt behandeld in een relatief korte workshop van ongeveer drie uur. Aan de hand van de uitkomsten zal VKA haar ethisch beleid verder vormgeven én zijn deelnemers in staat om datgene wat ze gehoord hebben mee te nemen in hun ethisch denkkader.
Heb je een onderwerp waarbij de Lego Serious Play methode een bijdrage kan leveren? Laat het dan weten, wij faciliteren graag dergelijke workshops waarin we jouw projectgroep/team/afdeling/organisatie helpen om samen toe te werken naar een gemeenschappelijk beeld. Daarbij gaan wij graag in gesprek over het thema of onderwerp waarover een gemeenschappelijk beeld moet ontstaan, de vormgeving van een dergelijke workshop en de benodigde tijd om het gevraagde doel te bereiken.
* In deze blog leggen we deze stromingen niet allemaal uit. Meer en uitgebreide informatie over deze stromingen is hier te vinden of komen we graag toelichten.