Volgende maand gaat de Nationale Data Agenda naar de Kamer. Terecht en goed dat data ook op dit niveau aandacht krijgt. Iedere publieke organisatie heeft immers big data, machine learning of kunstmatige intelligentie wel op de agenda staan. Bijvoorbeeld om met risicoprofilering gerichter te inspecteren, om uitvoeringsprocessen te optimaliseren of om de kwaliteit van de zorg of het onderwijs te verbeteren.
Deze transitie naar een datagedreven of informatiegestuurde overheid is echter geen sinecure. Nog te vaak ligt de focus op ‘we moeten iets met data’, waardoor de veelbesproken belofte niet waar gemaakt wordt. En dat is zonde, want door het beter benutten van data kan de overheid een stuk slimmer werken en maatschappelijke problemen beter aanpakken.
Op basis van de ervaringen uit onze praktijk komen we tot 5 lessen, die een antwoord bieden op de belangrijkste en moeilijkste vraag van datagedreven werken: Hoe dan?
Denk groot, begin klein
“If you don’t know where you are going, every road will get you nowhere.” (Henry Kissinger) Overheidsorganisaties hebben veel te winnen door data meer en beter toe te passen. Maar zoals Kissinger al aangaf: er moet wel een idee zijn wat je wilt bereiken en welke mogelijkheden er zijn. Een hoog ambitieniveau en bijbehorende strategie is één ding, maar breng ook focus aan door helder te maken hoe data in je organisatie kunnen bijdragen aan beter uitvoeren van je maatschappelijke taak. Op die manier kan je in kleine stappen je hogere doel bereiken.
Organiseer samenwerking en innovatie
Als de ‘wat-vraag’ beantwoord is volgt de ‘hoe-vraag’. Een oude managementwijsheid is ‘Structure follows strategy’, en hier zit nog steeds een kern van waarheid is. De datagedreven organisatie is in staat om snel te handelen op basis van nieuwe inzichten en faciliteert het innovatieproces. Dit is een gezamenlijke opgave, waarbij ook ketenpartners betrokken moeten worden, bijvoorbeeld door samenwerkingsverbanden op te zetten en daar waar het kan gezamenlijk te ontwikkelen.
Datagedreven werken is geen ICT-feestje
Datagedreven werken wordt gedreven door data en technologie, maar is in de kern een organisatiebrede veranderopgave. Data-toepassingen kunnen medewerkers ondersteunen bij het maken van beslissingen, of zelfs geautomatiseerd beslissen mogelijk maken, waardoor meer tijd overblijft voor complexere zaken. Dit vraagt om een andere manier van werken, en nieuwe competenties. Neem medewerkers daarom mee in de veranderopgave, communiceer hierover en stuur op de verandering.
Data, data, data
De uitspraak dat data de nieuwe olie is, is inmiddels redelijk cliché. De vergelijking gaat echter op als we kijken naar de potentiële waarde die in data besloten ligt. Deze waarde blijft latent totdat de data ontsloten en geanalyseerd (geraffineerd in olie-termen) wordt en leidt tot toepassing in het proces, oftewel een nieuw handelingsperspectief. Dit kan alleen wanneer je als organisatie dit proces op een gecontroleerde en veilige wijze kunt uitvoeren. Daarvoor is het van belang om aandacht te hebben voor datakwaliteit, toegankelijkheid van data en een data-experimenteer omgeving op te zetten waar kennis, competenties en vraag bij elkaar komen.
Integreer business en IT
Dit alles kan alleen wanneer de samenwerking tussen business en IT optimaal is. De informatievoorziening is in feite het leidingwerk van de organisatie en zorgt ervoor dat de juiste data op de juiste plek belandt. Met data als één van de belangrijkste business assets vervaagt het klassieke snijvlak tussen business en IT, en is een verdere integratie nodig.
De bovenstaande lessen hebben we samengebracht in een model, waarmee wij overheden helpen om een datagedreven organisatie te worden. In het model zijn de belangrijkste principes en thema’s opgenomen voor het daadwerkelijk benutten van de kansen van data. Meer weten of dit model, of onze ervaringen? Ik vertel het u graag.
